حاشیه‌نشینانی در دل شهر: به نقل از روزنامه آرمان،در واقع، فقر روستایی به فقر شهری با تمامی محرومیت‌های آن تغییر شکل می‌دهد. شتاب گرفتن مهاجرت‌های داخلی و افزایش سریع جمعیت شهرها ، به پیدایش صورت‌های گوناگون حاشیه‌نشینی در داخل محدوده و خارج از محدوه‌های شهری و نیز در بافت‌های فقیرنشین شهرهای بزرگ می‌انجامد.
حاشیه‌نشینانی در دل شهر
حاشیه‌نشینی و تجمع افراد مهاجر از روستاهای دورافتاده یا از دیگر کشورها باعث شده که در برخی نقاط شهرها شاهد زندگی افرادی به شکل مقطعی در خانه‌هایی نیمه‌ساز، خرابه‌ها یا حلبی آبادها باشیم که اغلب ساکنان آن به شغل‌های کاذب مشغول هستند که همین امر احتمال بروز آسیب‌های اجتماعی را در این افراد افزایش داده است. بنا بر تحقیقات به‌عمل آمده حاشیه شهرها از وضعیت خاص اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی برخوردار هستند. در میان پدیده حاشیه‌نشینی که همیشه با ذهنیتی از خانه‌های نیمه‌ساخته و محیط‌های محروم و کثیف در ذهن هر یک از ما نقش بسته است اما در استان کرمان این معضل در مرکز شهر پدید آمده است.
در کتاب‌های جامعه‌شناسی از حاشیه‌نشینی به‌عنوان پیامدهای توسعه و زندگی مدرنیته تعریف شده است. درباره حاشیه‌نشینی، یک جامعه‌شناس توسعه می‌گوید: اصولا حاشیه‌نشینی به معنای وجود شکاف فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی شهر است و فقط در حد حاشیه جغرافیایی شهر محدود نمی‌شود بلکه در بافت شهری کاملا ملموس و قابل ملاحظه است. محمدمراد بیات می‌افزاید: در کشور ما حاشیه‌نشینی به معنای وجود شکاف اقتصادی و فرهنگی شهر است. آن هم به این دلیل که حاشیه‌نشینان در بطن فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی نیستند بلکه این افراد دست به فعالیت‌های می‌زنند که شامل تعریف اشتغال نمی‌شود. او معتقد است: بروز معضل حاشیه‌نشینی به‌دلیل مهاجرت‌های بی‌رویه به کلانشهرهاست و به این ترتیب فردی که در حاشیه شهرها سکونت دارد نه توانایی درونی‌کردن هنجارهای شهر جدید را دارد، نه توانایی و قابلیت خاصی برای فعالیت‌های جامعه. در واقع این افراد به‌دلیل نداشتن سرمایه چندانی برای راه‌اندازی کسب‌وکار ناگزیر به ادامه زندگی در حاشیه شهر هستند.
این استاد دانشگاه تاکید می‌کند: باید توجه داشت که حاشیه‌نشینان به دلیل اینکه در فرهنگ قالب شهری مطرح نمی‌شوند و در بطن فعالیت‌های شهری قرار نمی‌گیرد اشتغال این افراد جزو مشاغل کاذب است بلکه برای جلوگیری از مهاجرت‌های بی‌رویه باید امکان رفاه اجتماعی مناسب ایجاد شود تا فرد ناچار به کسب درآمد به حاشیه شهرها مهاجرت نکند.
وضعیت حاشیه‌نشینی در کرمان
در سال‌های اخیر آمارهای مختلفی درباره تعداد حاشیه‌نشینان کشور اعلام شده است. یک سال پیش محمدسعید ایزدی، معاون وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل شرکت عمران و بهسازی شهری کشور گفت: «۲۰ میلیون نفر از جمعیت کشور در سکونتگاه‌های غیررسمی زندگی می‌کنند». این ۲۰ میلیون البته همه حاشیه‌نشین محسوب نمی‌شوند چرا که، تعریف حاشیه‌نشینی و زندگی در سکونتگاه‌های غیررسمی متفاوت است.
مسئولان تعداد حاشیه‌نشینان کشور را هفت تا ۱۰ میلیون برآورد می‌کنند هر چند، برخی جامعه‌شناسان و کارشناسان این حوزه از رقم‌هایی بالاتر از جمله وجود ۱۵ میلیون حاشیه‌نشین در ایران سخن می‌گویند.
مسئولان تعداد حاشیه‌نشینان کشور را هفت تا ۱۰ میلیون برآورد می‌کنند هر چند، برخی جامعه‌شناسان و کارشناسان این حوزه از رقم‌هایی بالاتر از جمله وجود ۱۵ میلیون حاشیه‌نشین در ایران سخن می‌گویند. ۲۴ فروردین امسال حسین ایمانی جاجرمی، استاد دانشگاه تهران گفت: « اگر در ابتدای دهه ۸۰، ۷ میلیون نفر در مناطق حاشیه‌ای کشور زندگی می‌کردند درحال حاضر این رقم به ۱۵ میلیون نفر رسیده است». هرچند حاشیه‌نشینی از یک الگوی واحد تبعیت می‌کند اما، در هر جا مناطق حاشیه‌ای ویژگی‌های خاص خود را دارند چنانکه حاشیه‌نشینی در مشهد متفاوت با حاشیه‌نشینی در تهران و هر دو اینها متفاوت با حاشیه‌نشینی در کرمان است.
چندی پیش سخنگوی شورای شهر کرمان مساحت شهر کرمان را بالغ بر ۱۳ هزار هکتار و جمعیتی حدود ۶۰۰ هزار نفر عنوان کرد و افزود: تراکم جمعیت در هر هکتار حدود ۴۰ نفر است و با چنین تراکمی، شهر کرمان نیازمند توسعه عمودی است و باید از گسترش افقی بیشتر با ایجاد کمربند سبز گرفته شود. جوانمرد با اشاره به اینکه استاندارد کاربری مسکونی زمین برای احداث بنا باید ۲۴۰ نفر در هکتار باشد، گفت: شاخص تراکم جمعیت در شهرهای بزرگ دنیا ۳۰۰ نفر در هر هکتار است. او با تاکید براینکه باید تلاش مسئولان به نوسازی بافت قدیمی شهری اختصاص یابد، افزود: متاسفانه برخی نقاط از بافت قدیمی شهر کرمان به عنوان محل سکونت افاغنه قرار گرفته است.
او گفت: حاشیه‌نشینی در کرمان، نیازمند ساماندهی و فراهم کردن امکانات موردنیاز برای کم کردن فاصله موجود با ساکنان شهری است و این امر با مشارکت تمامی ادارات و ارگان‌های شهر کرمان میسر خواهد شد. سخنگوی شورای شهر کرمان به تصرف برخی از اراضی دولتی توسط افراد سودجو در حاشیه‌های شهر کرمان نیز اشاره کرد و گفت: با دستور قاطع استاندار کرمان مبنی بر برخورد قانونی با پدیده زمین خواری و به همت شورای تامین و همکاری نیروی انتظامی و دستگاه قضایی خوشبختانه یک‌هزار و ۱۲۰ هکتار از اراضی دولتی و تغییر کاربری داده شده در شهر کرمان از دست متصرفان و زمین‌خواران آزاد شد.
حاشیه‌نشینانی در دل شهر
افزایش ساخت‌وسازهای غیرمجاز
رئیس شورای استان کرمان درباره وضعیت حاشیه‌نشینی در شهر کرمان می‌گوید: معضل حاشیه‌نشینی شهر کرمان از لحاظ فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و اجتماعی تهدید جدی برای شهروندان این شهر محسوب می‌شود چنانکه ساخت‌وسازهای غیرمجاز در شهر کرمان رو به افزایش است. محمد رفیع‌آبادی می‌افزاید: با توجه به تدابیر اندیشیده شده و برگزاری نشستی در شورای استان کرمان در این باره ، مبارزه با حاشیه‌نشینی و کمربند سبز یکی از پیشنهادهای مطرح شده است که با مشخص شدن احداث کمربند سبز حریم شهر می‌توان جلو ساخت و سازها از سوی حاشیه‌نشینان و متخلفان را گرفت و در کل هر گونه فعالیت متخلفان در زمینه ساخت و ساز با تخریب همراه خواهد بود آن هم به این دلیل که، عزم مسئولان برای مبارزه با این معضل در شهر کرمان جدی است.
او در پاسخ به این سوال که آینده حاشیه‌نشینی در کرمان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ تصریح می‌کند: با توجه به قاطعیت مسئولان درباره جلوگیری از اسکان و تجمع حاشیه‌نشینان بالطبع جلوی این اقدام در آینده نزدیک گرفته می‌شود. سخنگوی شورای اسلامی شهر کرمان، عدم دسترسی کافی به امکانات آموزشی، رفاهی و بهداشتی را از دیگر مشکلات حاشیه‌نشینی عنوان کرد و از تمامی، ادارات و نهادهای شهر کرمان و مردم خواست تا در ساختن شهری آباد و شایسته کرمان تلاش کنند. همچنین بیات، جامعه‌شناس توسعه درباره ایجاد اشتغال برای این افراد تاکید می‌کند: حاشیه‌نشینی معلول توسعه نامتوازن کشور است و در واقع برای رفع و رجوع این آسیب باید در مناطق کم برخوردار با توسعه کشاورزی، حمایت از دامپروری و ایجاد صنایع تبدیلی و مشاغل جدید برای افراد زمینه ایجاد رفاه اجتماعی مناسب را مهیا کرد تا به این ترتیب نحوه پیشروی این معضل را در جامعه کاهش داد.
حاشیه‌نشینانی در دل شهر
